نرخ اوراق گام انعکاس‌دهنده نرخ تورم

نرخ اوراق گام انعکاسی از نرخ تورم رایج در جامعه است و این اوراق جزو اوراقی است که خیلی سریع اثرات تورمی را انعکاس داده و نشان می‌دهد که حداقل نرخ مورد انتظار خریدار چقدر است. در واقع این نرخ، یک نرخ اجباری و دستوری نیست بلکه نرخی است که با عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.

بنابراین زمانی که نرخ گام ۳۰ درصد است یعنی نرخ بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران، حداقل ۳۰ درصد است. نرخ اوراق گام برای تولیدکنندگان، بسیار گران و بالاست و واضح است که تولیدکنندگان با این نرخ نمی‌توانند تولید کرده و از آن به عنوان تامین مالی تولید استفاده کنند. در واقع این اوراق تامین مالی موقت برای گذر از فشارها و مشکلات کوتاه‌مدت تولیدکنندگان است و اینکه انتظار داشته باشیم تولیدکننده با این بهای تمام شده تولید کرده، در بازار بفروشد و سود کند، امکان‌پذیر نیست. از طرفی، نرخ این اوراق باعث شده است تا سرمایه‌گذاران بورس هم پول خود را از سهام خارج کرده و اوراق خریداری کنند که کاری کاملا طبیعی است. زیرا این اوراق بازده ۳۰ درصدی تقریبا بدون ریسک می‌دهد ولی بورس و سهام این بازدهی را نمی‌دهد، طبیعی است که افراد، پول‌های خود را به سمت اوراق گام حرکت دهند. در واقع انتشار این اوراق ضربه‌ای بر پیکره‌ ضعیف و نحیف بازار بورس بوده و وضعیت بازار را خراب‌تر کرده است.
از یک طرف برای کمک به بازار بورس، باید جلوی این کار گرفته شود ولی از طرف دیگر، واقعیت این است که نرخ بازدهی مورد انتظار سرمایه‌گذار همین نرخ‌هاست. چون زمانی که دولت رسما اعلام می‌کند تورم ۴۰ درصد است، طبیعی است که سرمایه‌گذار به سراغ نرخ‌هایی می‌رود که به تورم نزدیک باشد. ولی در کل باید گفت، نرخ اوراق گام برای بازار بورس بسیار مضر است و برای تولیدکنندگان هم نرخی است که نمی‌توانند از آن استفاده کرده و تامین مالی کنند.
درخصوص اوراق ارزی هم باید گفت که بانک مرکزی برای اینکه هیجان و عطش مردم برای خرید ارز را کنترل کند، تصمیم به انتشار این اوراق گرفته است.
در واقع، اوراق ارزی از تکنیک‌هایی است که بانک مرکزی اجرا می‌کند تا هیجانات مردم را برای خرید ارز کنترل کند. این حرکت در کوتاه‌مدت می‌تواند به میزان محدود اثر داشته باشد، به شرطی که سازوکار آن کامل باشد. بانک مرکزی، با این اوراق، ارز را با نرخ جاری پیش‌فروش کرده و سرمایه‌گذار اوراق ارزی را در زمان حاضر، خریداری کرده و چند ماه دیگر با سازوکاری که اعلام شده است، دریافت می‌کند. انتشار این اوراق می‌تواند مقداری التهاب بازار ارز را کنترل کند ولی با توجه به اینکه این اوراق به دلیل نداشتن بازارگردان و برخی موارد دیگر، جذابیت لازم را ندارد شاید خیلی از آن استقبالی نشده است و در نتیجه اهدافی که بانک مرکزی به دنبال آن بود، به دست نیامده است.
به نظر می‌رسد اوراق ارزی و مواردی مشابه آن، در کل نمی‌تواند بازار ارز را کنترل کند چون، علت به هم ریختگی بازار ارز این است که تقاضای زیاد برای ارز وجود دارد ولی از طرف دیگر عرضه‌ کافی برای آن وجود ندارد. علت نبود عرضه هم این است که به واسطه تحریم‌ها فروش نفت خیلی سخت و محدود بوده و ارزی که وارد کشور می‌شود پاسخگوی تقاضا نیست. نتیجه همه اینها نرخ بالای ارز و تورم است و این اقدامات بانک مرکزی هم به نوعی آب در هاون کوبیدن است. مشکل اصلی جای دیگری است و به شکل دیگری باید حل شود.

• منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۷۱